15 特征值和特征向量
15.1 定义
设存在n阶矩阵A:
\[A=
\begin{bmatrix}
a_{11} & a_{12} & a_{13} &...& a_{1n}\\
a_{21} & a_{22} & a_{23} &...& a_{2n}\\
a_{31} & a_{32} & a_{33} &...& a_{3n}\\
& & ......\\
a_{n1} & a_{n2} & a_{n3} &...& a_{nn}\\
\end{bmatrix}
\]
对于n阶矩阵\(A\),若存在数\(\lambda\)、n维非零列向量\(x\),使:
\[\tag{1}
A \cdot x=\lambda \cdot x
\]
则称数\(\lambda\)为矩阵A的\(特征值\),称\(x\)为A对应于\(\lambda\)的\(特征向量\)
15.2 相关性质
由定义$A \cdot x=\lambda \cdot x $可得:
\[(A-E\lambda)\cdot x=
\]
\[\tag{2}
\begin{bmatrix}
a_{11}-\lambda & a_{12} & a_{13} &...& a_{1n}\\
a_{21} & a_{22}-\lambda & a_{23} &...& a_{2n}\\
a_{31} & a_{32} & a_{33}-\lambda &...& a_{3n}\\
& & ......\\
a_{n1} & a_{n2} & a_{n3} &...& a_{nn}-\lambda\\
\end{bmatrix}
\cdot
\begin{bmatrix}
x_1\\
x_2\\
x_3\\
...\\
x_n
\end{bmatrix}
=
O
\]
\[式(2)为齐次方程,且x存在非零解
\]
由上可推出以下性质:
\[\begin {array}{c}
性质1&由克莱姆法则可知:|A-\lambda \cdot E|=0\\\\
性质2&\lambda_1+\lambda_2+...+\lambda_n=a_{11}+a_{22}+...+a_{nn}\\\\
性质3&\lambda_1\cdot\lambda_2\cdot...\cdot\lambda_n=|A|\\\\
性质4&(1)A^2的特征值是\lambda^2 ;(2)A^{-1}特征值是\frac{1}{\lambda}(A可逆 ) \\\\
性质5&由性质4可得\varphi(\lambda)是\varphi(A)的特征值(\varphi()表示多项式)\\\\
性质6&\lambda_1,\lambda_2,...,\lambda_n各不相等 \Rightarrow 对应的特征向量线性无关
\end {array}
\]
性质4相关证明过程如下:
(1)由\(Ax=\lambda x\)得:
\[A^2 x=A \cdot \lambda x
\]
\[\Rightarrow A^2 x=\lambda^2 x
\]
(2)由\(Ax=\lambda x\)得:
\[x=\lambda x \cdot A^{-1}
\]
\[\Rightarrow \frac{1}{\lambda}\cdot x=A^{-1} \cdot x
\]
15.3 特征值、特征向量求解示例
15.3.1 示例1:二阶矩阵的求解
设存在矩阵:
\[A=
\begin{bmatrix}
3&-1\\
-1&3
\end{bmatrix}
\]
A的特征值求解过程如下:
\[|A-\lambda \cdot E|=
\begin{vmatrix}
3-\lambda&-1\\
-1&3-\lambda
\end{vmatrix}
=(3-\lambda)^2-1
\]
\[\qquad\qquad\quad
=8-6\lambda+\lambda^2
=(4-\lambda)\cdot(2-\lambda)
\]
由性质1可知:
\[(4-\lambda)\cdot(2-\lambda)=0 \Rightarrow (\lambda_1=4,\lambda_2=2)
\]
设A对应\(\lambda_1=4\)的特征向量为\(p_1\),则\(p_1\)求解过程如下:
\[由:
(A-\lambda_1 \cdot E)\cdot x=0
可得:
\]
\[\begin{bmatrix}
3-4&-1\\
-1&3-4
\end{bmatrix}
\cdot
\begin{bmatrix}
x_1\\
x_2
\end{bmatrix}
=
\begin{bmatrix}
0\\
0
\end{bmatrix}
\]
\[\qquad\quad\;
\Rightarrow-x_1-x_2=0
\]
\[ \qquad \qquad \qquad \qquad \quad x_1=-x_2
\]
则\(p_1\)可取值为:
\[p_1=
k \cdot
\begin{bmatrix}
1\\
-1
\end{bmatrix}
(k\in R,k \neq 0)
\]
同理,设A对应\(\lambda_2=2\)的特征向量可取值为\(p_2\),则:
\[p_2=
k \cdot
\begin{bmatrix}
1\\
1
\end{bmatrix}
(k\in R,k \neq 0)(求解过程略)
\]
15.3.2 示例2:三阶矩阵的求解(有亏损的情况)
设存在如下矩阵:
\[A=
\begin{bmatrix}
-1&1&0\\
-4&3&0\\
1&0&2
\end{bmatrix}
\]
A的特征值求解过程如下:
\[|A-\lambda \cdot E|=
\begin{vmatrix}
-1-\lambda&1&0\\
-4&3-\lambda&0\\
1&0&2-\lambda
\end{vmatrix}=0
\]
将上式按第3列展开,得:
\[(2-\lambda)\cdot [(-1-\lambda)\cdot(3-\lambda)+4]=0
\]
\[(2-\lambda)\cdot(1-2\lambda+\lambda^2)=0
\]
\[(2-\lambda)\cdot(\lambda-1)^2=0
\]
解得:
\[\lambda_1=2,\lambda_2=\lambda_3=1
\]
设A对应\(\lambda_1=2\)的特征向量为\(p_1\),则\(p_1\)求解过程如下:
\[A-\lambda \cdot E=
\begin{bmatrix}
-3&1&0\\
-4&1&0\\
1&0&0
\end{bmatrix}
\]
上式中,第3列为全0,故可进行\(矩阵初等行变换\),尽量接近或等价于矩阵标准形:
\(r_1 - r_2\):
\[=
\begin{bmatrix}
1&0&0\\
-4&1&0\\
1&0&0
\end{bmatrix}
\]
\(r_2 + 4r_3\):
\[=
\begin{bmatrix}
1&0&0\\
0&1&0\\
1&0&0
\end{bmatrix}
\]
\(r_3 - r_1\):
\[=
\begin{bmatrix}
1&0&0\\
0&1&0\\
0&0&0
\end{bmatrix}
\]
上式中,第3行为全0,可产生1个\(自由变量\)
由\((A-\lambda \cdot E)\cdot x=0\)得:
\[\begin{bmatrix}
1&0&0\\
0&1&0\\
0&0&0
\end{bmatrix}
\cdot
\begin{bmatrix}
x_1\\
x_2\\
x_3
\end{bmatrix}
=
\begin{bmatrix}
0\\
0\\
0
\end{bmatrix}
\]
\[\Rightarrow x_1=0,x_2=0
\]
设:\(x_3\)为自由变量,且\(x_3=1\)
可解得:
\[p_1=
k \cdot
\begin{bmatrix}
0\\
0\\
1
\end{bmatrix}
(k\in R,k \neq 0)
\]
设A对应\(\lambda_2=\lambda_3=1\)的特征向量为\(p_2,p_3\),则\(p_2,p_3\)求解过程如下:
\[A-\lambda \cdot E=
\begin{bmatrix}
-2&1&0\\
-4&2&0\\
1&0&1
\end{bmatrix}
\]
根据观察,可进行\(初等行变换\),尽量接近或等价于矩阵标准形:
\(r_2 \cdot \frac{1}{2}\):
\[=
\begin{bmatrix}
-2&1&0\\
-2&1&0\\
1&0&1
\end{bmatrix}
\]
\(r_2+2r_3\):
\[\begin{bmatrix}
-2&1&0\\
0&1&2\\
1&0&1
\end{bmatrix}
\]
\(r_1-r_2\):
\[\begin{bmatrix}
-2&0&-2\\
0&1&2\\
1&0&1
\end{bmatrix}
\]
\(r_1+3r_3\):
\[\begin{bmatrix}
1&0&1\\
0&1&2\\
1&0&1
\end{bmatrix}
\]
\(r_3-r_1\):
\[\begin{bmatrix}
1&0&1\\
0&1&2\\
0&0&0
\end{bmatrix}
\]
\(上式中,第3行为全0,故按行乘以x\)
\(由(A-\lambda \cdot E)\cdot x=0得:\)
\[\begin{bmatrix}
1&0&1\\
0&1&2\\
0&0&0
\end{bmatrix}
\cdot
\begin{bmatrix}
x_1\\
x_2\\
x_3
\end{bmatrix}
=
\begin{bmatrix}
0\\
0\\
0
\end{bmatrix}
\]
\[\Rightarrow
\begin {cases}
x_1+x_3=0 \\
x_2+2x_3=0 \\
\end {cases}
\]
\(由第3行为全0,可设x_3为自由变量且x_3=1,可解得:\)
\[p_2=p_3=
k \cdot
\begin{bmatrix}
-1\\
-2\\
1
\end{bmatrix}
(k\in R,k \neq 0)
\]
*总结:
\[一般情况下,三阶矩阵应产生3个特征值、3个特征向量。
\]
\[而本案例中,共产生2个特征值(\lambda_1,\lambda_2=\lambda_3),2个特征向量(p_1,p_2=p_3),因此产生了亏损
\]
15.3.3 示例3:三阶矩阵的求解(无亏损的情况)
设存在如下矩阵:
\[A=
\begin{bmatrix}
-2&1&1\\
0&2&0\\
-4&1&3
\end{bmatrix}
\]
A的特征值求解过程如下:
经过观察,可将\(|A-\lambda \cdot E|\)的第2行按行展开
\[|A-\lambda \cdot E|=(2-\lambda) \cdot
\begin{vmatrix}
-2-\lambda&1\\
-4&3-\lambda
\end{vmatrix}
\]
\[=(2-\lambda) \cdot [(-2-\lambda) \cdot (3-\lambda)+4]
\]
\[=(2-\lambda) \cdot (-2-\lambda+\lambda^2)
\]
\[=(2-\lambda) \cdot (\lambda+1)(\lambda-2)
\]
解得:
\[\lambda_1=-1,\lambda_2=\lambda_3=2
\]
设A对应\(\lambda_1=-1\)的特征向量为\(p_1\),则\(p_1\)求解过程如下:
\[(A-\lambda_1 \cdot E)=
\begin{bmatrix}
-1&1&1\\
0&3&0\\
-4&1&4
\end{bmatrix}
\]
根据观察,可对上式进行\(初等行变换\),使结果接近或等价于矩阵标准形:
\(r_1-r_4\):
\[=
\begin{bmatrix}
3&0&-3\\
0&3&0\\
-4&1&4
\end{bmatrix}
\]
\(r_1\cdot \frac{1}{3}\):
\[=
\begin{bmatrix}
1&0&-1\\
0&3&0\\
-4&1&4
\end{bmatrix}
\]
\(r_2\cdot \frac{1}{3}\):
\[=
\begin{bmatrix}
1&0&-1\\
0&1&0\\
-4&1&4
\end{bmatrix}
\]
\(r_3+4r_1\):
\[=
\begin{bmatrix}
1&0&-1\\
0&1&0\\
0&1&0
\end{bmatrix}
\]
\(r_3-r_2\):
\[=
\begin{bmatrix}
1&0&-1\\
0&1&0\\
0&0&0
\end{bmatrix}
\]
\(由(A-\lambda_1 \cdot E)\cdot x=0得\):
\[\begin{bmatrix}
1&0&-1\\
0&1&0\\
0&0&0
\end{bmatrix}
\cdot
\begin{bmatrix}
x_1\\
x_2\\
x_3
\end{bmatrix}
=
\begin{bmatrix}
0\\
0\\
0
\end{bmatrix}
\]
\((A-\lambda_1 \cdot E)\)第3行为全0(存在1个自由变量),故可按行乘以\(x\),有:
\[\begin {cases}
x_1=x_3\\
x_2=0
\end {cases}
\]
设\(x_3\)为自由变量且\(x_3=1\),可解得:
\[p_1=
k \cdot
\begin{bmatrix}
1\\
0\\
1
\end{bmatrix}
(k\in R,k \neq 0)
\]
设A对应\(\lambda_2=\lambda_3=2\)的特征向量为\(p_2,p_3\),则\(p_2,p_3\)的求解过程如下:
\[(A-\lambda_2\cdot E)=
\begin{bmatrix}
-2-2&1&1\\
0&2-2&0\\
-4&1&3-2
\end{bmatrix}
\]
\[=
\begin{bmatrix}
-4&1&1\\
0&0&0\\
-4&1&1
\end{bmatrix}
\]
经过观察,可对上式进行\(初等行变换\),使结果接近或等价于矩阵标准形:
\(r_2 \leftrightarrow r_3\):
\[\begin{bmatrix}
-4&1&1\\
-4&1&1\\
0&0&0\\
\end{bmatrix}
\]
\(r_2-r_1\):
\[\begin{bmatrix}
-4&1&1\\
0&0&0\\
0&0&0\\
\end{bmatrix}
\]
由\((A-\lambda_2\cdot E)x=0\)得:
\[\begin{bmatrix}
-4&1&1\\
0&0&0\\
0&0&0\\
\end{bmatrix}
\cdot
\begin{bmatrix}
x_1\\
x_2\\
x_3\\
\end{bmatrix}
=
\begin{bmatrix}
0\\
0\\
0
\end{bmatrix}
\]
经过观察,第2行、第3行为全0(产生2个自由变量),可按行乘以\(x\)得:
\[-4x_1+x_2+x_3=0
\]
设\(x_1,x_2\)为自由变量
若\(x_1=1,x_2=0\),可解得:
\[p_2
=
k \cdot
\begin{bmatrix}
1\\
0\\
4\\
\end{bmatrix}
(k \in R,k\neq 0)
\]
若\(x_1=0,x_2=1\),可解得:
\[p_3
=
k \cdot
\begin{bmatrix}
0\\
1\\
-1\\
\end{bmatrix}
(k \in R,k\neq 0)
\]
*总结:
\[本案例中,虽仅产生2个特征值(\lambda_1,\lambda_2=\lambda_3),但特征向量产生了3个(p_1,p_2,p_3),因此无亏损
\]
15.3.4 示例4:矩阵多项式的特征值求解
设存在某三阶矩阵A,其特征值为:\(\lambda_1=1,\lambda_2=-1,\lambda_3=2\)
求\(A*+3A-2E\)的特征值。
求解过程如下:
\[由A^{-1}=\frac{A^*}{|A|}得:
\]
\[A^*+3A-2E=A^{-1}\cdot|A|+3A-2E
\]
\[由|A|=\lambda_1 \cdot \lambda_2 \cdot \lambda_3得:
\]
\[A^*+3A-2E=-2A^{-1}+3A-2E
\]
\[由性质4、性质5得:
\]
\[\varphi(A)=A^*+3A-2E=\varphi(\lambda)=-2\cdot \frac{1}{\lambda}+3\lambda-2
\]
\[故A*+3A-2E的特征值为:\varphi(\lambda_1)=-1,\varphi(\lambda_2)=-3,\varphi(\lambda_3)=3
\]
15.3.5 示例5:线性无关性质的应用
设存在某二阶矩阵A,其特征值为:\(\lambda_1、\lambda_2(\lambda_1\neq\lambda_2)\),对应的特征向量为\(p_1、p_2\)
求证:\((p_1+p_2)\)不是A的特征向量
证明过程如下:
\[设p_1+p_2是A的特征向量,则有:
\]
\[A(p_1+p_2)=\lambda(p_1+p_2)
\]
\[由题意,有:
\]
\[\begin{cases}
Ap_1=\lambda_1p_1\\
Ap_2=\lambda_2p_2
\end{cases}
\Rightarrow A(p_1+p_2)=\lambda_1p_1+\lambda_2p_2
\]
\[则:\lambda_1p_1+\lambda_2p_2=\lambda(p_1+p_2)
\]
\[\Rightarrow (\lambda_1-\lambda) p_1+(\lambda_2-\lambda)p_2=0
\]
\[由性质6\Rightarrow p_1,p_2线性无关
\]
\[\Rightarrow \lambda_1-\lambda=\lambda_2-\lambda=0
\]
\[\Rightarrow \lambda_1=\lambda_2,与题设相矛盾,故(p_1+p_2)不是A的特征向量
\]