一、状态密度
状态密度\(g(E)=\frac{\mathrm d Z}{\mathrm d E}\),即晶体的能带中能量\(E\)附近每单位能量间隔内的量子态数
\(\boldsymbol k\)空间中量子态的分布
晶体线度限制:
\[k_x=\frac{2\pi n_x}{L}(n_x=0,\pm 1,\pm 2,\dots)\\
\]
\[k_y=\frac{2\pi n_y}{L}(n_x=0,\pm 1,\pm 2,\dots)\\
\]
\[k_x=\frac{2\pi n_z}{L}(n_x=0,\pm 1,\pm 2,\dots)
\]
允许量子态密度
\[\frac{2V}{8\pi^3}
\]
状态密度
\[g_\mathrm c(E)=
\frac{V}{2\pi^2}\frac{(2m^*_\mathrm n)^{3/2}}{\hbar^3}(E-E_\mathrm c)^{1/2}
\qquad\text{(1-a)}
\]
\[g_\mathrm v(E)=
\frac{V}{2\pi^2}\frac{(2m^*_\mathrm p)^{3/2}}{\hbar^3}(E_\mathrm v-E)^{1/2}
\qquad\text{(1-b)}
\]
\(m^*_\mathrm{dn}=s^{2/3}(m_\mathrm l m_\mathrm t)^{1/3}\)
\(s\)为导带底状态数(等能面椭球个数)\\(s_\text{硅}=6,s_\text{锗}=8\times(1/2)=4\)
\(m^*_\mathrm{dp}=\left[(m_\mathrm p)_\mathrm l^{3/2}+(m_\mathrm p)_\mathrm h^{3/2}\right]^{2/3}\)
轻空穴 \((m_\mathrm p)_\mathrm l\),重空穴 \((m_\mathrm p)_\mathrm h\)
二、费米能级和载流子的统计分布
费米能级 \(E_\mathrm F\) 标志了电子填充能级的水平
与温度、半导体导电类型(n\p)、杂质含量、能量零点选取有关
\[\sum_i{f(E_i)}=N
\]
电子的费米分布函数(简并)
\[f(E)=\frac{1}{1+\mathrm{exp}\left(\dfrac{E-E_\mathrm F}{k_0 T}\right)}
\qquad\text{(2)}
\]
其中 $$f(E_\mathrm F)=\frac{1}{2}$$
玻尔兹曼分布函数(非简并)
- \(E-E_\mathrm F\gg k_0 T\) :
\[f_\mathrm B(E)=\mathrm{exp}\left(-\frac{E-E_\mathrm F}{k_0 T}\right)
\qquad\text{(3-a)}
\]
- \(E_\mathrm F-E\gg k_0 T\) :
\[1-f_\mathrm B(E)=\mathrm{exp}\left(-\frac{E_\mathrm F-E}{k_0 T}\right)
\qquad\text{(3-b)}
\]
导带中的电子浓度和价带中的空穴浓度
只要确定 \(E_\mathrm F\),就可以计算一定温度下 \(N_\mathrm c\) 和 \(N_\mathrm v\)
\[\begin{align}
n_0&=\int_{E_\mathrm c}^{E'_\mathrm c}\frac{f_\mathrm B(E)g_\mathrm c(E)}{V}\mathrm d E\\
&=2\left(\frac{m^*_\mathrm n k_0 T}{2\pi\hbar^2}\right)^{3/2}\mathrm{exp}\left(-\frac{E_\mathrm c-E_\mathrm F}{k_0 T}\right)\\
&=N_\mathrm c \mathrm{exp}\left(-\frac{E_\mathrm c-E_\mathrm F}{k_0 T}\right)
\qquad\textcolor{red}{\text{(4-a)}}
\end{align}
\]
导带有效状态密度
\[N_\mathrm c=2\left(\frac{m^*_\mathrm n k_0 T}{2\pi\hbar^2}\right)^{3/2}
\qquad \text{(5-a)} \]
可知\(N_\mathrm c\propto T^{3/2}\)
\[p_0=N_\mathrm v\mathrm{exp}\left(-\frac{E_\mathrm F-E_\mathrm v}{k_0 T}\right)
\qquad \textcolor{red}{\text{(4-b)}}
\]
价带有效状态密度
\[N_\mathrm v=2\left(\frac{m^*_\mathrm p k_0 T}{2\pi\hbar^2}\right)^{3/2}
\qquad \text{(5-b)}\]
可知\(N_\mathrm v\propto T^{3/2}\)
$\text{(4-a)}\times\text{(4-b)}\Rightarrow $
\[n_0 p_0=N_\mathrm c N_\mathrm v\mathrm{exp}\left(-\frac{E_\mathrm g}{k_0 T}\right)
\qquad \text{(6)}
\]
热平衡,非简并,与杂质无关
可知 \(n_0 p_0 \propto T^3\mathrm{exp}\left(-\frac{E_\mathrm g}{k_0 T}\right)\)
三、本征半导体的载流子浓度
本征激发情况下电中性条件 $n_0=p_0 \quad\textcolor{red}{\text{(EN-1)}} $
本征半导体费米能级 \(E_\mathrm i\)
(4-a)(4-b)代入(EN-1) $ \Rightarrow $
\[\begin{align}
E_\mathrm i=E_\mathrm F&=\frac{E_\mathrm c+E_\mathrm v}{2}+\frac{k_0 T}{2}\ln \frac{N_\mathrm v}{N_\mathrm c}\\
\quad &=\frac{E_\mathrm c+E_\mathrm v}{2}+\frac{3k_0 T}{4}\ln\frac{m^*_\mathrm p}{m^*_\mathrm n}
\qquad\textcolor{red}{\text{(F-1)}}
\end{align}
\]
本征载流子浓度
(F-1)代入(4-a)(4-b) $ \Rightarrow $
\[n_\mathrm i=n_0=p_0=\sqrt{N_\mathrm c N_\mathrm v}\mathrm{exp}\left(-\frac{E_\mathrm g}{2k_0 T}\right)
\qquad\text{(7)}
\]
\(\ln n_\mathrm i\) - \(1/T\) 基本上是一直线
(6)(7) $ \Rightarrow $
\[n_0 p_0=n^2_\mathrm i
\qquad\qquad\text{(8)}
\]
1/10原则
保持载流子主要来源于杂质电离时,要求本征载流子浓度至少比杂质低一个数量级(温度过高本征激发占优,器件失效)
四、杂质半导体的载流子浓度
![]()
施主能级上的电子和空穴
施主浓度 \(N_\mathrm D\)
对锗、硅、砷化镓等材料,施主能级基态简并度\(g_\mathrm D=2\)
\[n_\mathrm D=\frac{N_\mathrm D}{1+\dfrac{1}{g_\mathrm D}\mathrm{exp}\left(\dfrac{E_\mathrm D-E_\mathrm F}{k_0 T}\right)}
\qquad{\text{(9-a)}}
\]
\[n^+_\mathrm D=N_\mathrm D-n_\mathrm D=N_\mathrm D[1-f_\mathrm D(E)]
\\=\frac{N_\mathrm D}{1+g_\mathrm D\mathrm{exp}\left(-\dfrac{E_\mathrm D-E_\mathrm F}{k_0 T}\right)}
\qquad\textcolor{red}{\text{(10-a)}}
\]
受主能级上的电子和空穴
受主浓度\(N_\mathrm A\)
对锗、硅、砷化镓等材料,受主能级基态简并度\(g_\mathrm A=4\)
\[p_\mathrm A=\frac{N_\mathrm A}{1+\dfrac{1}{g_\mathrm A}\mathrm{exp}\left(\dfrac{E_\mathrm F-E_\mathrm A}{k_0 T}\right)}
\qquad{\text{(9-b)}}
\]
\[p^-_\mathrm A=\frac{N_\mathrm A}{1+g_\mathrm A\mathrm{exp}\left(-\dfrac{E_\mathrm F-E_\mathrm A}{k_0 T}\right)}
\qquad\textcolor{red}{\text{(10-b)}}
\]
n型半导体的载流子浓度
电中性条件 $n_0=n^+_\mathrm D+p_0 \quad\textcolor{red}{\text{(EN-2)}} $
\(\text{(4-a)(4-b)(10-a)(EN-2)}\Rightarrow\)
\[N_\mathrm c\mathrm{exp}\left(-\frac{E_\mathrm c-E_\mathrm F}{k_0 T}\right)=\\
N_\mathrm v\mathrm{exp}\left(-\frac{E_\mathrm F-E_\mathrm v}{k_0 T}\right)+
\frac{N_\mathrm D}{1+2\mathrm{exp}\left(-\dfrac{E_\mathrm D-E_\mathrm F}{k_0 T}\right)}
\\
\]
a. 杂质电离温度范围
温度范围为 \(0\mathrm K\) 到杂质全部电离,认为本征激发可忽略
电中性条件 $p_0=0,n_0=n^+_\mathrm D \qquad\textcolor{red}{\text{(EN-3)}} $
\(\text{(4-a)(10-a)(EN-3)}\Rightarrow\)
\[N_\mathrm c\mathrm{exp}\left(-\frac{E_\mathrm c-E_\mathrm F}{k_0 T}\right)=\\
\frac{N_\mathrm D}{1+2\mathrm{exp}\left(-\dfrac{E_\mathrm D-E_\mathrm F}{k_0 T}\right)}
\textcolor{red}{\text{(EN-3)}'}
\]
\[E_\mathrm F=E_\mathrm D+k_0 T\ln\frac{\sqrt{1+\dfrac{8N_\mathrm D}{N_\mathrm c}\mathrm {exp}\left(\dfrac{\Delta E_\mathrm D}{k_0 T}\right)-1}}{4}
\textcolor{red}{\text{(F-2)}}
\]
\[n_0=\frac{2N_\mathrm D}{1+\sqrt{1+\dfrac{8N_\mathrm D}{N_\mathrm c}\mathrm{exp}\left(\dfrac{\Delta E_\mathrm D}{k_0 T}\right)}}
\textcolor{red}{\text{(12-a)}}
\]
- 低温弱电离区
很少量施主杂质发生电离,本征激发可忽略不记
(F-2)近似 \(\Rightarrow\)
\[E_\mathrm F=\frac{E_\mathrm c+E_\mathrm v}{2}+\frac{k_0 T}{2}\ln\left(\frac{N_\mathrm D}{2N_\mathrm c}\right)
\qquad\textcolor{red}{\text{(F-3)}}
\]
\[\lim_{T\to 0\mathrm K}E_\mathrm F=\frac{E_\mathrm c+E_\mathrm D}{2}
\qquad\text{(F-3-a)}
\]
\(N_\mathrm c(T)=0.11N_\mathrm D\) 时,\(E_\mathrm F\) 达到极大值
(F-2)代入(4-a) \(\Rightarrow\)
\[n_0=\sqrt{\frac{N_\mathrm D N_\mathrm c}{2}}\mathrm{exp}\left(-\frac{\Delta E_\mathrm D}{2k_0 T}\right)
\qquad\textcolor{red}{\text{(13-a)}}
\]
\(\ln n_0 T^{-3/4}\) - \(1/T\) 图中为一直线,斜率\(\Delta E_\mathrm D/(2k_0)\)
可实验测定 \(n_0\) - \(T\) 关系,求出杂质能级
-
中间电离区,\(E_\mathrm F\)下降
-
强电离区(饱和电离区),温度升高至大部分杂质都电离,
\[n_0=N_\mathrm D\qquad\textcolor{red}{\text{(14-a)}}
\]
(F-2)近似\(\Rightarrow\)
\[E_\mathrm F=E_\mathrm c+k_0 T\ln\left(\frac{N_\mathrm D}{N_\mathrm c}\right)
\qquad\textcolor{red}{\text{(F-4)}}
\]
一般掺杂下\(N_\mathrm c\gt N_\mathrm D\),\(E_\mathrm F\) 在 \(E_\mathrm i\) 与 \(E_\mathrm c\) 之间
全部电离,载流子浓度与温度无关,这一温度范围称为饱和区
杂质浓度越高,达到全部电离的温度越高
b. 本征激发起作用的温度范围
认为杂质完全电离
过渡区电中性条件 $n_0=N_\mathrm D+p_0 \qquad\textcolor{red}{\text{(EN-4)}} $
解联立方程
\[\left\{\begin{matrix}
p_0=n_0-N_\mathrm D\\
n_0 p_0=n^2_\mathrm i
\end{matrix}\right.
\]
得
\[n_0=\frac{N_\mathrm D+\sqrt{N^2_\mathrm D+4n^2_\mathrm i}}{2}
\qquad\textcolor{red}{\text{(15-a)}}
\]
\[p_0=\frac{-N_\mathrm D+\sqrt{N^2_\mathrm D+4n^2_\mathrm i}}{2}
\qquad\textcolor{red}{\text{(15-b)}}
\]
\[\begin{align}
E_\mathrm F&=E_\mathrm i+k_0 T\ln\left(\frac{N_\mathrm D+\sqrt{N^2_\mathrm D+4n^2_\mathrm i}}{2n_\mathrm i}\right)
\\ &=E_\mathrm c+k_0 T\ln\left(\frac{N_\mathrm D+\sqrt{N^2_\mathrm D+4n^2_\mathrm i}}{2N_\mathrm c}\right)
\qquad\textcolor{red}{\text{(F-5)}}
\end{align}
\]
-
强电离区(饱和电离区)
-
过渡区
-
强本征激发区,\(N_\mathrm D\ll n_\mathrm i\)
\[E_\mathrm F=E_\mathrm i
\qquad\textcolor{red}{\text{(F-6)}}
\]
\[n_0=p_0=n_\mathrm i
\qquad\textcolor{red}{\text{(16-a)}}
\]
c. 饱和电离区范围(器件工作要求范围)
上限:电离度 \(D_+=\dfrac{n^+_\mathrm D}{N_\mathrm D}>90\%\)\
下限:杂质电离起作用,\(N_\mathrm D=10 n_\mathrm i\)
- 温度一定 (EN-3)(EN-3')
\[N_\mathrm D=\frac{1-D_+}{2D^2_+}N_\mathrm c\mathrm{exp}\left(-\frac{\Delta E_\mathrm D}{k_0 T}\right)
\qquad\textcolor{red}{\text{(17)}}
\]
\[D_+=90\%\Rightarrow N_\mathrm{Dmax}=0.062N_\mathrm c\mathrm{exp}\left(-\frac{\Delta E_\mathrm D}{k_0 T}\right)
\qquad\textcolor{red}{\text{(18)}}
\]
根据温度查表得 \(n_\mathrm i\),\(N_\mathrm{Dmin}=10n_\mathrm i \qquad\textcolor{red}{\text{(19)}}\)
- 杂质浓度一定
(17)(5-a) \(\Rightarrow\)
\[\frac{\Delta E_\mathrm D}{k_0 T}=\ln\left(0.062\times 2\frac{(2\pi m^*_\mathrm n k_0)^{3/2}}{h^3 N_\mathrm D}\right)+\frac{3}{2}\ln T
\qquad\textcolor{red}{\text{(20)}}
\]
作图法或迭代法求解\(T_{min}\)
查 \(n_\mathrm i=N_\mathrm D /10\) 对应温度
五、一般情况下的载流子统计分布
电中性条件 \(p_0+\sum n^+_\mathrm D=n_0+\sum p^-_\mathrm A\)
\[\begin{align}
N_\mathrm c\mathrm{exp}\left(-\frac{E_\mathrm c-E_\mathrm F}{k_0 T}\right)+
\frac{N_\mathrm A}{1+4\mathrm{exp}\left(-\dfrac{E_\mathrm F-E_\mathrm A}{k_0 T}\right)}
=\\
N_\mathrm v\mathrm{exp}\left(-\frac{E_\mathrm F-E_\mathrm v}{k_0 T}\right)+
\frac{N_\mathrm D}{1+2\mathrm{exp}\left(-\dfrac{E_\mathrm D-E_\mathrm F}{k_0 T}\right)}
\qquad {\text{(EN-5)}} \end{align}
\]
- \(N_\mathrm D>N_\mathrm A\)
- 饱和电离区
\[n_0=N_\mathrm D-N_\mathrm A
\qquad{\text{(21-a)}}
\]
\[E_\mathrm F=E_\mathrm c+k_0 T\ln\left(\frac{N_\mathrm D-N_\mathrm A}{N_\mathrm c}\right)
\qquad\text{(F-7)}
\]
- 过渡区
\[n_0=\frac{N_\mathrm D-N_\mathrm A}{2}+\sqrt{\left(\frac{N_\mathrm D-N_\mathrm A}{2}\right)^2+n^2_\mathrm i}
\quad\text{多子(22-a)}
\]
\[p_0=-\frac{N_\mathrm D-N_\mathrm A}{2}+\sqrt{\left(\frac{N_\mathrm D-N_\mathrm A}{2}\right)^2+n^2_\mathrm i}
\quad\text{少子(22-b)}
\]
\[\begin{align}
E_\mathrm F&=E_\mathrm i+k_0 T\ln\left[\frac{(N_\mathrm D-N_\mathrm A)+\sqrt{(N_\mathrm D-N_\mathrm A)^2+4n^2_\mathrm i}}{2n_\mathrm i}\right]\qquad\text{(F-8)} \\
&=E_\mathrm c+k_0 T\ln\left[\frac{(N_\mathrm D-N_\mathrm A)+\sqrt{(N_\mathrm D-N_\mathrm A)^2+4n^2_\mathrm i}}{2N_\mathrm c}\right]
\qquad\text{(F-8)}'
\end{align}
\]
六、简并半导体
高掺杂, \(E_\mathrm F\) 进入导带或价带
简并半导体载流子浓度
\(n_0 p_0\neq n^2_\mathrm i\),电中性条件仍然适用
\[n_0=N_\mathrm c\dfrac{2}{\sqrt{\pi}}F_{1/2}\left(-\frac{E_\mathrm c-E_\mathrm F}{k_0 T}\right)
\qquad\textcolor{red}{\text{(23-a)} }
\]
\[p_0=N_\mathrm v\dfrac{2}{\sqrt{\pi}}F_{1/2}\left(-\frac{E_\mathrm F-E_\mathrm v}{k_0 T}\right)
\qquad\textcolor{red}{\text{(23-b)} }
\]
费曼积分
\[F_{1/2}(\xi)=\int_0^{+\infty}\frac{x^{1/2}}{1+\mathrm e^{x-\xi}}\mathrm d x
\]
\(F_{1/2}(0)=0.678,F_{1/2}(-2)=0.115\)
简并化条件
\(N_\mathrm D\) 接近或大于 \(N_\mathrm c\)
杂质浓度超过一定数量后,载流子开始简并化的现象称为重掺杂,这种半导体称为简并半导体
\[\begin{align}
E_\mathrm c-E_\mathrm F>2k_0 T\qquad\qquad\text{非简并}\\
0<E_\mathrm c-E_\mathrm F<2k_0T\qquad\text{弱简并}\\
E_\mathrm c-E_\mathrm F\leq 0\qquad\qquad\qquad\text{简并}
\end{align}
\]
取 \(E_\mathrm F=E_\mathrm c\) 时为简并化条件,发生简并时
$ N_\mathrm D=0.68N_\mathrm c\left[1+2\mathrm{exp}\left(\dfrac{\Delta E_\mathrm D}{k_0T}\right)\right]$
*低温载流子冻析效应
*禁带变窄效应